Een hele dag vergaderen met vergaderstukken die ontbreken, een motie van afkeuring tegen de wethouder, met als gevolg een minimale discussie op inhoud en uiteindelijk D66 die als coalitiepartij de begroting van hun eigen college afkeurt en het vertrouwen opzegt. Dta is kort samengevat de behandeling van de begroting in de raad op dinsdag 11 november jl.

Uiteindelijk is er nog wel iets bereikt. Achter de schermen is een compromis bereikt over het parkeerbeleid, waar ook wij ons sterk in kunnen vinden. Hierdoor is er geen 'gat van 1,2 miljoen' in de begroting maar is er besloten over datgene waar een meerdereheid van de raad zich wel in kan vinden. Het voorstel (amendement) van CDA, PvdA en ChristenUnie werd met 21 voor en 14 tegen aangenomen. Ons voorstel om de risico's van Soweco realistischer te begroten, echetr, haalde het niet. Het ging er ons hier om een signaal af te geven.

Daarnaast is op initiatief van de ChristenUnie een motie aangenomen om het geld voor compensatie chronisch zieken en gehandicapten (nu 8 toon per jaar voor een collectieve ziektekostenverzekering) structureel te maken. Deze motie haalde het zelfs met 25 stemmen tegen 10. Onze oproepen voor het opstellen van een verkeerscirculatieplan en voor het vaststellen van uitgangspunten rond het parkeerbeleid haalden het niet. In de praktijk lijkt de wethouder de laatst genoemde uitgangspunten echter wel te omarmen! Onderstaand vind u onze volledige bijdrage (algemene beschouwingen). Als bijlage de presentatie die we hebben gegeven. De volledige tekst van de moties en amendementen vind u op de website van de gemeente Almelo.

Begrotingsbehandeling 2016: Algemene beschouwingen ChristenUnie

Almelo, 10 november 2015

De begrotingsbehandeling op 13 november 2015 was de eerste begrotingsbehandeling voor de huidige ChristenUnie fractie. Onervaren en naïef als zij was diende de fractie een amendement in dat er financieel gezien toe deed. Gevraagd werd om circa een miljoen euro voor compensatie chronisch zieken en gehandicapten. Dit was nog steeds een forse bezuiniging ten opzichte van het geld dat Almelo hier van het rijk voor krijgt, maar in de begroting 2015 stond hier helemaal niets voor. De dekking werd voor de helft gezocht in het parkeren. Hier zat de gedachte achter dat we voor het parkeerbeleid geen voorziening van bijna een half miljoen moesten reserveren om het verlies op parkeren op te vangen, maar dat parkeerbeleid op zijn minst kostendekkend moet zijn. Juist deze dekking lijkt de nekslag voor het amendement te zijn geweest, dat het niet haalde. Zoals de wethouder het verwoordde: “De ChristenUnie-fractie heeft voorgesteld de kosten voor het parkeren te dekken uit de voorziening voor het parkeren. Volgens mij is dat niet realistisch.” Na in tweede termijn benadrukt te hebben dat het er ons om gaat dat parkeren ten principale kostendekkend zou moeten zijn, en na een oproep te hebben gedaan hier creatief te zijn, werd daar door de wethouder nog aan toegevoegd: “We zullen zeker creatief zijn om het verlies te beperken, maar dan praten we over meevallers. Het is altijd gemakkelijker om geld te verdelen dat je hebt, dan geld te zoeken dat je niet hebt.”

Het kan verkeren. Blijkbaar was het toch makkelijker dan gedacht en is het geld er gevonden, zelfs meer dan dat. Inmiddels ligt er immers een programmabegroting waarin 800.000 euro wordt gereserveerd voor een collectieve ziektekostenverzekering voor de doelgroep chronisch zieken en gehandicapten. En niet alleen het verlies op parkeren wordt weggewerkt (taakstelling 400.000 euro), maar er zou zelfs 1,2 miljoen euro winst moeten worden gemaakt op parkeren. Dat dit te ver gegrepen was, bleek op 27 oktober jl., toen de raad via een zeer breed gedragen motie het college weer met beide voeten op de grond zette. Immers, waarom zou je je rijk rekenen met een taakstelling die volstrekt niet realistisch is en/of totaal geen maatschappelijk draagvlak heeft?

Hoe dan ook, een jaar na datum heeft het amendement het feitelijk dus toch nog ‘gehaald’. Wat kunnen we hiervan leren? Wij trekken drie conclusies:

• Geld zoeken in de begroting is niet een financieel-technische zaak, maar een kwestie van politieke wil. Dat vraagt om beleid vanuit durf, visie en daadkracht in plaats vanuit angst, financiën en tekorten.
• We mogen ons niet rijk rekenen met onrealistische taakstellingen of taakstellingen waar geen enkel maatschappelijk draagvlak voor is.
• De raad moet minder op standpunten gaan staan (zoals fysiek voor fysiek, sociaal voor sociaal), maar veel meer vanuit belangen sturen (wat willen we nu echt).

Vanuit deze uitgangspunten kijken wij naar de begroting. Onderstaand vind u onze algemene beschouwing op de begroting 2016.

De ChristenUnie is van mening dat de begroting in evenwicht moet worden gebracht en er geen nieuwe schulden moeten worden gemaakt (zwarte nul). Zien we dit terug? De begroting stelt: “voor de jaren na 2016 wordt een sluitende meerjarenraming gepresenteerd” (p. 3). Echter, in 2018 is het structureel saldo 90.000 euro negatief en in 2019 is het 30.000 euro positief op een begroting van vele miljoenen. Dit betekent dat elke tegenvaller een nieuwe bezuiniging zal vereisen. Het kan niet anders dan dat we volgend jaar weer precies dezelfde bezuinigingsdiscussie zullen voeren. De kans is groot dat ook deze discussie wederom zal eindigen in een negatieve begroting voor 2017 maar een ‘sluitend perspectief’ op termijn. De discussie zal zich elk jaar herhalen (opschuivend sluitend meerjarenperspectief).

Daarbij is het de vraag of alle taakstellingen/bezuinigingen reëel zijn. Op 27 oktober jl. is een streep gehaald door het parkeerbeleid. Is hiermee een ‘gat’ in de begroting getrokken van 1,2 miljoen? Of is hiermee Almelo juist behoed voor een onrealistische taakstelling in de begroting! Zo dacht het college er immers zelf op 13 november 2015 ook nog over.

Een nog sterker voorbeeld hiervan zien we rond Soweco. Het verlies van Soweco is momenteel circa 3,5 miljoen per jaar. Dit loopt op naar 6 miljoen per jaar in 2019. Almelo draagt hiervan 45%. Om het verlies te beperken wordt het Soweco N.V. gedeelte omgevormd tot een maatschappelijke onderneming. De deelnemende gemeenten moeten hier zoveel mogelijk werk gaan neerleggen. Daarom is een rondje langs de velden gemaakt waaruit blijkt dat met de beste wil van de wereld deze gemeenten slechts zeer beperkt werk gaan neerleggen bij Soweco. Dit in de wetenschap dat er 5 à 6 miljoen werk moet worden neergelegd om het verlies met 1 miljoen te beperken. De conclusie die al in de ambtelijke notitie van 11 maart is getrokken luidt: “Met de huidige bril, om het zo te zeggen, gaat er voorlopig geen levensvatbare organisatie ontstaan.” Of zoals het tijdens het politieke beraad op 19 mei is verwoord over Soweco: “Mogelijk netto resultaat is onvoldoende voor inlopen van huidig tekort, laat staan toekomstige tekorten”.

De fractie van de ChristenUnie is verbaasd dat er maar zo weinig extra inkomsten kunnen worden gerealiseerd voor Soweco. In het verleden is immers besloten dat alle activiteiten op het terrein van activering en bemiddeling naar werk voor alle gemeenten bij Soweco zou worden ondergebracht. Waarbij, als gezegd, Soweco zich zou omvormen tot een maatschappelijke onderneming en zo ook werk van buiten de gemeenten kan aantrekken. De gemeente Almelo heeft ook nog een eigen afdeling groenbeheer. Die zou ook bij Soweco kunnen worden ondergebracht, in plaats van bij Twente Milieu, zoals meermaals in de raad is geopperd. Maar als dan alle mogelijkheden zijn benut en er wordt ingeschat dat het verlies toch nog zo groot wordt, dan moet je dit in de begroting opnemen. Dan spreek je niet meer van risico's, maar van verwachte uitgaven. Helaas, vanuit de gedachte om gemeenten toch te stimuleren om zoveel mogelijk werk bij Soweco neer te leggen, zijn de verliezen op Soweco niet structureel in de begroting opgenomen, maar worden zij incidenteel gedekt. De begroting spreekt van een risico van 60% op een financieel gevolg van min. 0 en max. 1,5 miljoen euro. Is dit een begroting waar we op kunnen bouwen? Of is dit een spelletje Russische roulette? Hier lijkt de wens om de verliezen te beperken vader van de gedachte. Wij zullen op dit punt een amendement indienen.

Wat zegt bovenstaande over de manier van besturen in Almelo? Bij de vorige begroting hebben we al aangekaart dat er iets niet klopt in de manier van handelen. Het ging toen over chronisch zieken en gehandicapten. Dit jaar zien we hetzelfde bij parkeren. Het college komt met een voorstel waarbij er ergens een fors probleem wordt neergelegd. Dan ligt er in ieder geval iets concreets, en krijg je discussie. Dat is zeker een meerwaarde. Feit is echter dat je als raad dit probleem nauwelijks meer weg krijgt zonder het verwijt dan ‘een gat’ in de begroting te trekken. Dus gaan raadsleden ‘op zoek naar geld’ om het probleem elders neer te leggen. Maar waar je het ook neerlegt, overal komt verzet. Structurele fout die gemaakt wordt is tweeërlei:

1. Raadsleden moeten niet op zoek naar geld, raadsleden moeten afwegingen maken. Sterker nog, het is voor raadsleden onmogelijk om te beoordelen waar ruimte zit in de begroting. Als een wethouder zegt dat het onmogelijk is het parkeren kostendekkend te maken, en er dus een half miljoen nodig is om te begroten voor het verlies, dan moeten we dat toch accepteren. Als de wethouder een jaar later zegt dat we toch 1,2 miljoen kunnen verdienen op parkeren, dan moeten we dat toch ook maar geloven. Als de ambtenaar in mei zegt dat het verlies van Soweco in 2019 zeker 5,5-6,0 miljoen is, moeten wij dat gaan narekenen? Het is niet de taak van de raad geld te zoeken. Het is onwenselijk dat bij elke euro die geschoven wordt, er precies gezegd moet worden waar hij vandaan komt. Raadsleden moeten de begroting als geheel afwegen en daarbij aangeven welke belangen voor hen zwaarder of lichter wegen.
2. Maar dan moet er wel iets af te wegen zijn. Het college moet met alternatieven komen. Niet voor niets hebben we dat vastgelegd als criterium voor goede raadsvoorstellen. De programmabegroting wint in dit opzicht zeker niet de jaarlijkse raadmeter voor het beste raadsvoorstel. Bij deze alternatieven moet de samenleving worden betrokken (participatie).

Het is ten principale oneerlijk om bij een doelgroep een probleem neer te leggen, en dan tegen de doelgroep te zeggen: los het maar op, maar dan moet je wel eerst een miljoen vinden. Zoals in 2014 tegen de chronisch zieken en gehandicapten werd gezegd: we ontvangen 1,4 miljoen voor jullie, maar dat geld gebruiken we om andere gaten te dekken. Zie dat maar eens op te lossen als raadslid. Gelukkig is er in deze begroting acht ton per jaar voor deze doelgroep gereserveerd, in de vorm van een collectieve ziektekostenverzekering. De dekking voor deze regeling is echter incidenteel begroot. Bij het politiek beraad op 3 november jl. heeft de wethouder uitgelegd dat alle aanvullende zoekrichtingen, zoals voortgekomen uit de Perspectiefnota 2015, op korte termijn incidenteel worden gedekt. Vanaf 2019 wordt dan gezocht naar structurele dekking. De reden: anders keurt de provincie de begroting niet goed. Dit argument neigt overigens naar chantage. De raad heeft blijkbaar geen keus meer?

Als er echter iets duidelijk is in de regeling rond chronisch zieken en gehandicapten, dan is het dat de intentie van de afspraak structureel is. Je gaat dit immers niet helemaal optuigen voor twee jaar. Zeker niet als je bedenkt dat de dekking voor de helft komt uit de zogenaamde Kleinsma middelen. Deze middelen zijn structureel, maar worden nu incidenteel ingezet. Daarnaast ontvangt de gemeente nog steeds veel en veel meer geld vanuit het Rijk voor deze doelgroep (helaas niet geoormerkt), dan dat zij hiervoor gebruikt. Als de intentie is vanaf 2019 structureel geld te zoeken, regel het dan in één keer. Wij zullen op dit punt met een motie komen, waarbij we het belangrijker vinden dat de doelgroep wordt gecompenseerd (beleid) dan hoe dit precies wordt uitgewerkt (in de vorm van een collectieve ziektekostenverzekering).

Parkeren is bij uitstek het terrein waar wordt gediscussieerd over standpunten (wel/geen blauwe zone, wel/niet tariefsverhoging) in plaats van over belangen (van bewoners, winkeliers, hulpverleners, minder validen, kerkgangers of het milieu). Via de motie ‘een streep door het parkeerbeleid’ (27 oktober jl.) heeft de raad gezegd hoe het niet moet. Maar hoe moet het wel? De motie laat een voorgesteld aantal bezuinigingen onaangeroerd. Zo zegt de besluittekst in de motie niets over de korting op het product 'parkeren Stadstoezicht'. Deze korting van 600.000 euro blijft wat de ChristenUnie betreft overeind. De besluittekst zegt ook niets over de parkeertarieven. Deze mogen wat ons betreft marktconform zijn. In ieder geval: hoe dichter bij het kernwinkelgebied, hoe hoger de tarieven; parkeergarages goedkoper dan parkeren op de openbare weg; wel betaald parkeren in bewonersgebieden en geen betaald parkeren op zondag. Om de parkeerdiscussie beter in te kaderen, heeft de ChristenUnie drie uitgangspunten voorgesteld, die de gemeenteraad zou moeten vaststellen:

1. Parkeerbeleid is een middel, geen doel. Doel is dat mensen hun auto kwijt kunnen bij een bezoek aan de binnenstad, het liefst in de garages. Is er op dit gebied geen probleem, dan hoef je dus ook niet te reguleren. Onnodige regelzucht leidt alleen maar tot administratie en frustratie.
2. Parkeerbeheer moet kostendekkend zijn. Parkeren mag de gemeente per saldo geen geld kosten. Want dan gaat het ten koste van andere voorzieningen.
3. Derden moeten niet gefrustreerd worden door het parkeerbeleid. Er zijn meer belanghebbenden dan alleen de bezoekers van de binnenstad als winkelhart van Almelo. Dan hebben we het vooral over bewoners, kerkgangers en hulpverleners (artsen, thuiszorg).

Wij zien dat de bewegingsruimte van de raad ernstig beperkt wordt door beslissingen die in het verleden genomen zijn en afspraken met derden die in het verleden zijn aangegaan. Net nu we gewend beginnen te raken aan de billenblaren van onrealistische uitbreidingsplannen (Waterrijk, waar we de komende 10 jaar nog last van zullen hebben), dient het volgende probleem zich aan: renovatie van de binnenstad dreigt op slot te raken, doordat de gemeente zich in verregaande mate afhankelijk heeft gemaakt van projectontwikkelaars. En waarom? Een grootheidsideaal: er moeten grootse plannen gerealiseerd worden in Almelo en daarvoor zijn exclusieve contracten nodig met grote partijen. Maar volgens invloedrijke deskundigen (Jane Jacobs, Richard Florida) zijn grootse plannen helemaal niet nodig voor een aantrekkelijke stad. Organische ontwikkelingen leiden volgens hen juist tot meer ruimtelijke kwaliteit. Met de mond beaamt het college dit; het woord 'organisch' wordt prominent genoemd in zijn meest recente raadsvoorstel over het binnenstadsplan (17 februari 2015, p. 3). Maar wat zien we daarvan in de praktijk? Broodnodige stedelijke vernieuwing, die ook in kleine stappen met kleinere partners (organisch) gerealiseerd had kunnen worden, lijkt nu niet van de grond te komen, door knellende afspraken met grote partijen. Als gemeenteraad staan we erbij en kijken ernaar.

Iets soortgelijks zien we nu ontstaan met betrekking tot beweegbare bruggen. Op 17 februari jl. heeft het college de raad ervan overtuigd dat er beweegbare bruggen moeten komen in de Waterboulevard. Niet direct, maar over 10 jaar. De raad moest daarvoor al wel vast deels de rekening betalen. Vorige week heeft het college besloten om daarbovenop een extra bedrag uit te trekken om de Egbert Gorterbrug nog beter voor te bereiden op beweegbaarheid. Zo worden er nu grote kosten gemaakt op basis van een onzeker toekomstperspectief. Want het is nog helemaal niet duidelijk of en hoe beweegbare bruggen zijn in te passen in de verkeerscirculatie. Ondertussen is de Stationsstraat recent heringericht. Hetzelfde gebeurt nu met De Grenzen. Welke kostbare ingrepen gaan we in dit gebied nog meer uitvoeren, voordat we tot de conclusie komen dat het vanwege de beweegbare bruggen toch anders had gemoeten? Waarom ligt er nog steeds geen verkeerscirculatieplan, waarin de gevolgen van beweegbare bruggen duidelijk zijn? De ChristenUnie heeft samen met andere partijen een alternatief bruggenplan ingediend, waarmee beweegbaarheid sneller gerealiseerd werd tegen lagere kosten. Dat plan was onbespreekbaar voor het college. Als argument werd onder andere aangevoerd dat het te laat was om de verkeerskundige consequenties van ons plan te onderzoeken. Toen wij geld wilden besparen vond het college zo'n onderzoek een cruciale voorwaarde, maar het college vindt zo'n onderzoek blijkbaar niet nodig om (extra) geld te kunnen uitgegeven? Wij komen op dit punt met een motie.

De Perspectiefnota 2015 stelde voor om het maatschappelijk middenveld (verenigingen, vrijwilligersorganisaties, kerken, allerlei particuliere initiatieven) te vragen op welke manier zij kunnen helpen bij het verlichten van de zorgvraag van de stad (overheidsparticipatie). Als ChristenUnie hebben we samen met anderen daartoe een avond georganiseerd rond WMO en kerken. We zien hier veel mogelijkheden. Daarbij is het wel van belang te blijven beseffen dat het niet gaat om burgerparticipatie in de zin van burgers die de (financiële) problemen van de gemeente oplossen, maar steeds om overheidsparticipatie: de overheid faciliteert initiatieven die van uit de samenleving zelf opkomen. Stichting Present was aanwezig en is daar een mooi voorbeeld van. Maar ook SchulpHulpMaatje, Boodschappenmand, ERZA Foundation, etc. zijn enkele van de vele voorbeelden. Wat ons opvalt is dat de ene organisatie subsidie krijgt en de andere niet. Wij zouden liever alles regelen via het Right to Challenge initiatief, waar de raad een motie over heeft aangenomen. Het Right to Challenge houdt in dat een gemeenschap het recht heeft om aan te geven dat zij bepaalde publieke taken over wil nemen. Zij kan dan, naast andere aanbieders, ook een aanbod doen. Het initiatief verschuift dan van overheid naar burger: meedoen, eigen initiatief nemen en met dit Right krijgen bewoners ook de middelen en verantwoordelijkheid. Zo nemen bewoners/organisaties taken over die tot nu toe vaak de lokale overheid uitvoert. Hier moeten praktische richtlijnen voor komen. Het college is naar onze mening echter veel te terughoudend in het uitvoeren het Right to Challenge. Als ChristenUnie willen we dat daar meer vaart in komt.

Fractie ChristenUnie
Wouter Teeuw
Michiel van Heek

Gekoppelde documenten

	Titel	Bestandsgrootte	MIME-type
	Bijdrage CU begroting 2016	2,0 MB	application/pdf