Het namens de ChristenUnie Almelo door Wouter Teeuw aangeboden boek “Verkochte zielen” is het (in 1918 verschenen) autobiografische verhaal van het Armeense meisje Aurora Mardiganian die op wonderbaarlijke wijze de genocide overleefde. Namens de Armeense stichting Hay Tad heeft Massis Abrahamian tevens het boek “De eerste holocaust” aangeboden. Dit is het aan de hand van interviews en onderzoekswerk (in 2005) door de journalist Robert Fisk opgetekende verhaal over de massamoord op de Armeniërs. De avond werd opgeluisterd met muziek door Mesia Garabedian op piano en Nicolai Romashuk jr. op duduk, het nationale muziekinstrument van Armenië. Bibliotheekdirecteur Gert-jan Sweep gaf aan waarom hij het belangrijk vindt dat deze boeken te vinden zijn in de Almeloose bibliotheek. Al met al een geslaagde avond en een eerste stap naar meer dialoog. Onderstaand de toespraak van Wouter Teeuw. Foto's komen te staan op onze Facebookpagina. 

Lieve vrienden,

Christenen in het Midden-Oosten hebben het moeilijk. Open Doors – de organisatie die opkomt voor de vervolgde christenen – maakt jaarlijks een ranglijst van landen waar christenen worden vervolgd. Syrië staat hoog op plaats drie en Irak op plaats vier. Maar Syrië staat bovenaan de lijst met landen waar het meeste geweld tegen Christenen plaatsvindt. Vorig jaar (2013) zijn er in Syrië 1.213 christenen vanwege hun geloof gedood.

De cijfers voor 2014 laten zich raden. In de Syrische stad Homs zijn nog 1.000 christenen over van de ruim 150.000 die er ooit woonden. In Mosul, de tweede stad van Irak, wonen sinds zaterdag 19 juli jl. geen christenen meer. Mosul kan worden gezien als de bakermat van het christendom in Irak. Al tweeduizend jaar – dus sinds het begin van het christendom – wonen er christenen. In de tijd van Saddam Houssein waren het er nog circa 100.000. Nu dus nul. De christenen zijn voor de keuze gesteld: bekeren tot de islam, de dood of de helft van je salaris betalen als beschermgeld. Dit laatste bleek een loze belofte. Alles achterlatend zijn de christenen uit Mosul gevlucht. En van het laatste dat ze mee konden nemen – auto's, geld, sieraden, kleding, of zelfs medicijnen – werden ze onderweg bij controleposten nog beroofd.

Het geweld tegen christenen in het Midden-Oosten is niet alleen van deze tijd. Een eeuw geleden zijn in het toenmalig Ottomaanse Rijk één tot anderhalf miljoen christenen, hoofdzakelijk Armeniërs, systematisch omgebracht. Vermoord, gemarteld, verkracht of gedeporteerd naar de Syrische woestijn. Een heel andere situatie. Een totaal andere tijd. Niet te vergelijken. Maar toch een overeenkomst: ook toen een continue stroom van geweld tegen christenen in het Midden-Oosten.

Als gevolg van het geweld zijn de vervolgde christenen, waaronder vele Armeniërs over de hele wereld verspreid. De Armeense diaspora heeft deze christenen ook in Almelo gebracht. Het precieze aantal is me niet bekend. De een zegt 1500, de ander 9000. Ik denk dat 5000 Armeniërs in Almelo een reële schatting is. Ongeveer 40% daarvan komt uit Irak, ongeveer 40% uit Turkije en de rest in toenemende mate uit Syrië. Het aantal Armeniërs in Almelo is in ieder geval groeiende.

Kennen we deze plaatsgenoten? Het spreekwoord zegt: Onbekend maakt onbemind. Als ChristenUnie denken we daarom dat het goed is dat we als Almeloërs meer van onze Armeense stadgenoten zouden weten. Ook over hun verleden. Immers, de jaarlijkse herdenking op 24 april is meer dan het bidden voor de slachtoffers van de vervolgingen een eeuw geleden. Het is voor een volk in diaspora ook belangrijk voor het in een vreemd land vasthouden van hun identiteit.

Hoe kun je een volk of een gebeurtenis beter leren kennen dan door de ogen van een kind? Op 20 november aanstaande vieren we dat er 25 jaar het VN Kinderrechtenverdrag is. Dan zal er ook een boek verschijnen getiteld "Kinderen die de wereld hebben veranderd". Een boek met twintig verhalen van kinderen die het onrecht dat hen wordt aangedaan beschrijven, en die zo de ogen van de wereld openen. Naast bekende kinderen, zoals Anne Frank, bevindt zich in dit boek ook het verhaal over een Armeens meisje, Aurora Mardiganian. Het is een wonder dat dit meisje de verschrikkingen in 1915 heeft overleefd. Ze heeft daarover een autobiografisch boek geschreven (Ravished Armenia) dat in 1918 verscheen. Dit boek, in het Nederlands getiteld "Verkochte zielen", bieden we de bibliotheek aan. Zo kunnen Almeloërs meer weten komen over een grote groep plaatsgenoten.

Leidt het aanbieden van dit boek tot meer begrip voor Armeniërs, of leidt het alleen maar tot meer Turks protest? Een vraag die ook in Tubantia gesteld is. Voor de Turken ligt het gebruik van het woord genocide namelijk gevoelig. Het is jammer dat er actief wordt gespeculeerd dat het niet verzwijgen of het niet bagatelliseren van de genocide tot spanningen zou leiden, of hier zelfs de oorzaak van zou zijn. Dat is de omgekeerde wereld. Het is de overtuiging én de hoop van de ChristenUnie-fractie dat juist het kennen van het verleden mag bijdragen aan wederzijdse dialoog en verzoening.

Over het verleden mág en kán niet worden gezwegen. Juist een volk dat uit eigen land verdreven is moet zich in Almelo veilig kunnen voelen. En moet jaarlijks op 24 april een herdenkingsdienst kunnen houden, zonder dat men zich bedreigd voelt om naar de kerk te gaan. Juist een volk dat fysiek bijna uitgeroeid is moeten we niet in de herinnering ook uitroeien, door te negeren wat hen bezig houdt. In Zuid-Afrika zou er ook nooit verzoening zijn gekomen tussen blank en zwart als de politici het verleden hadden genegeerd, om maar een voorbeeld te noemen. Verzoening houdt in dat je je wederzijds verplaatst in de ander. Dat je naar hem toekomt. En ook dat je fouten uit het verleden erkent en belijdt. Dat is precies wat Jezus Christus ons geleerd heeft. Gelukkig zien we hier de eerste positieve stappen, ook van Turkije.

Onze stad Almelo heeft een rijke geschiedenis aan etnische en culturele verscheidenheid. Joden, Molukkers, Turken, Armeniërs, elke groep heeft zijn eigen kwaliteiten en eigenaardigheden. Al deze mensen geven kleur aan onze stad. Voor ons is Almelo als een tuin, een veilige tuin waarin alle bevolkingsgroepen in vrijheid tot bloei kunnen komen. Wij staan voor een samenleving waarin Almeloërs van Armeense en van Turkse afkomst in rust en vrede naast elkaar kunnen wonen. Maar ook een samenleving waarbij Armeniërs alle ruimte hebben om zichzelf te zijn. De ruimte om niet alleen positief naar de toekomst te kijken, maar ook te herdenken welke vreselijke dingen er in het verleden gebeurd zijn. Alleen zo kunnen en zullen Armeniërs een positieve meerwaarde geven aan de stad, aan Almelo, aan ons Almelo. Daarom ook bieden we dit boek aan en hopen we dat veel Almeloërs, en dan vooral niet-Armeniërs, dit boek zullen lezen.

Dank u wel.