Op de agenda van de gemeenteraad van 21 december 2022 stond een voorstel van het college waarin de raad werd gevraagd niet in te stemmen met nieuwe contracten van Twence en niet in te stemmen met de tarieven en het dividendbeleid van Twence. Almelo staat hierin niet alleen. Ook Haaksbergen, Rijssen – Holten, Twenterand en Oldenzaal hebben niet ingestemd met de tarieven en het dividendbeleid van Twence.

Ook onze fractie heeft grote moeite met een aantal zaken die spelen bij Twence en raken aan integriteit:

• Onze inwoners betalen meer afvalstoffen dan wettelijk is toegestaan. Wettelijk gezien mag de afvalstoffenheffing maximaal kostendekkend zijn. In Twente zijn de tarieven echter kunstmatig te hoog. Dat leidt tot winsten die Twence gebruikt om zelf te investeren en om dividend uit te keren aan gemeenten, zodat zij leuke dingen kunnen doen. Dit is feitelijk een verkapte vorm van belastingheffing. Wettelijk mag dit niet. De juiste weg is dat de gemeenten direct belasting heffen (via WOZ bijvoorbeeld), en dan zelf direct dit geld gebruiken (i.p.v. de geldstroom te laten lopen via Twence) of als gemeenteraad transparant en open besluiten te investeren in Twence. Dat doet ook recht aan het budgetrecht van de raad. Financieel gezien is de huidige constructie ook niet slim. Op winsten die via Twence terugkomen naar de gemeente wordt eerst belasting geheven. Daarmee organiseer je een geldstroom van de gemeente naar Den Haag. Dat is de omgekeerde wereld.
• Almelo is ooit deze samenwerking aangegaan om het eigen afval te verwerken. In een samenwerking lever je financieel en bestuurlijk gezien zeggenschap ik. Maar Twence is ondertussen veranderd. Het ging erom het verwerken van eigen afval te organiseren. Maar Twence is veranderd in op dit moment een commerciele verbrander van buitenlands afval en bouwt zichzelf nu om tot een gemeentelijk energiebedrijf. Dat is bij de oprichting niet onze intentie geweest. Andere aandeelhouders houden ons nu in de greep, en dwingen Almelo in een knellend keurslijf om mee te investeren in een commercieel bedrijf. Dit raakt aan de autonomie van Almelo en aan alle democratische principes waar we in dit land voor staan. Doordat Twence weigert inzage te geven in bedrijfsgegevens (zoals tariefsopbouw) weet Almelo zelfs niet of het aan rechtmatigheidseisen voldoet.
• Twence doet zich voor als overheid. Maar Twence lijkt een commercieel bedrijf in een commerciële markt te zijn, en handelt ook zo. Dit geldt zowel voor de geliberaliseerde energiemarkt; als voor de markt van het verbranden van buitenlands afval. Het wringt dat met overheidsgeld wordt ondernomen in een commerciële markt. Het is wat ons betreft een principe kwestie: Twence moet kiezen tussen of handelen als commercieel bedrijf, of handelen als overheid. Nu eet men van twee walletjes.
• En tenslotte is er alle schijn over het marchanderen met de aanbestedingsregels. Het meeste afval komt uit het buitenland. Het regionale afval gaat echter bewust in een aparte verbrandingslijn, actief zo georganiseerd enkel en alleen om EU regels te omzeilen (men hoeft dan niet aan te besteden omdat 80% van het afval van gemeenten zou komen). In een markt die toch al last heeft van milieucriminaliteit zoekt een bedrijf dat zich ziet als overheid de randjes van de wet op, of gaat er overheen. De overheid moet het goede voorbeeld geven, en niet zelf de mazen van de wet zoeken en ondertussen anderen aanspreken op ondermijning. Dit raakt moreel ethische kaders.

Onze fractie wil benadrukken dat niet alleen de directie van Twence te verwijten valt, het marchanderen met de wet.

De verwijten betreffen ook en vooral de aandeelhouders, zoals Enschede en Hengelo, die eigen belangen laten prefereren boven normen en waarden. Dit kan de verhoudingen in de regio bovendien voor jaren verpesten. Net nu we in de regio op de goede weg zijn.

Bovenal willen wij de raad van commissarissen (RvC) aanspreken. Vanwege integriteitskwesties, maar ook vanwege het niet in bescherming nemen van een minderheid van aandeelhouders. De RvC dient te handelen in het belang van aandeelhouders. 

Onze fractie kent plaatsvervangende schaamte en steunt het collegebeleid. Daarom zijn wij met een motie gekomen, mede ingediend door LAS, Democraten.nu, CDA en VVD waarin we het college verzoeken:

• “De RvC van Twence te verzoeken bij Twence een extern en onafhankelijk onderzoek in de stellen naar zowel de integriteit van het bestuurlijk handelen (gedragscode goed bestuur) als de integriteit aangaande het wettelijk handelen in de bedrijfsvoering (contracten en tarieven);
• Alle aandeelhouders van Twence in kennis te stellen van deze motie.”

De motie werd ook door andere partijen gesteund en met 22 stemmen voor en 10 stemmen tegen aangenomen.