De Raad vergaderde een hele dag. De eerste zeven uur betroffen algemene beschouwingen van de fracties, en een reactie van het college. Pas daarna kwam het debat op gang dat zich hoofdzakelijk toespitste op de voorgestelde bezuinigingen op subsidies. Het college van burgemeester en wethouders wil met de betrokken organisaties zoeken naar oplossingen, maar wel aan de bezuinigingen vasthouden. Een groot deel van de oppositie wil eerst de toezegging dat de bezuiningen niet door gaan, en dan pas in gesprek. Het leidde tot een debat dat niet over inhoud ging, maar over proces. Na tien uur 's avonds stemden uiteindelijk de coalitiepartijen (CDA, VVD, Lokaal Almelo Same en ChristenUnie) en Democraten.nu voor de Perspectiefnota, en de rest van de oppostiepartijen tegen. Laast genoemden lieten hun frustratie regelmatig de vrije loop gaan, en enkelen gaven zelfs gaven vanaf nu niet meer bereid te zijn tot een constructieve houding, hetgeen wij betreuren. Al met al niet heel verheffend en zeker niet iets waar de stad op zit te wachten. Wij zullen ons echter ten alle tijden blijven inzetten voor het welzijn van de stad.

Onderstaand vind u onze algemene beschouwingen. Wij hadden het initiatief genomen tot twee voorstellen (moties), namelijk het stimuleren van regentonnen om hemelwater langer vast te houden, en een voorstel om de Bibliotheek te helpen met innovatieve ideeën rond de bezuiningen. Beide moties werden ruim aangenomen. daarnaast waren we mede-indiener van moties om oplossingen te verkrijgen rond Kaliber en rond het Stadsmuseum, om via een kernachtige visie op de stad het groen en blauw in de stad te versterken (o.a. bevaarbaarheid kanaal Almelo-Nordhorn), om signalen naar Den Haag te geven dat gemeenten voldoende geld moeten krijgen (herverdeling gemeentefonds) en dat er meer waardering moet komen voor verpleegkundigen, en dat Almelo zich moet aansluiten bij de Coalition of the Willing waar het gaat om de opvang van vluchtelingenkinderen. Al deze moties werden aangenomen.

Perspectiefnota 2020: Bijdrage ChristenUnie Almelo

30 juni 2020

Almelo zit financieel weer in de lift. Waar eind 2016 de gemeente Almelo nog beschikte over een eigen vermogen van 8,6 miljoen euro negatief hebben we exact drie jaar later eigen vermogen van 25,7 miljoen euro positief. Daarmee is een enorme stap gezet, een prestatie van formaat. Op basis van de begroting 2020 gaf het provinciebestuur in december 2019 al aan om het preventief toezicht om te zetten in normaal (repressief) toezicht. Het herstel is broos en kwetsbaar, maar er is vertrouwen in de aanpak van Almelo. De interne processen komen steeds beter op orde, wat zelfs leidt tot ongekende complimenten van de accountant over de IT-beheersingsmaatregelen: “De gemeente is in de sector hier vrij uniek in en wij willen u dan ook complimenteren hiermee. Hierdoor zijn wij in staat om in onze controle te steunen op de systemen in scope, te weten [...]”. Reden voor onze fractie om de jaarverantwoording 2019 voor te dragen voor raadsmeter. En ook de Perspectiefnota 2019 toont een rooskleurig meerjarenperspectief. Chapeau!

De inwoners merken dit ook. De waarderingscijfers stijgen. De binnenstad knapt zichtbaar op. Niet alles zal direct goed gaan en waar mensen werken worden fouten gemaakt, maar er is licht aan het einde van de tunnel. Almelo kijkt positief vooruit. Zelfs een TV-dramaserie als ‘Opstandelingen’ doet daar niets aan af. Het roept weliswaar buiten Almelo een bedenkelijk beeld van de stad op, en het doet ons aanzien in de regio geen goed, maar de Almeloër zelf herkent zich niet in het beeld dat wordt geschetst van de stad. De inwoners worden juist steeds positiever over de stad. Gegeven ons regenteske verleden worden vriendjespolitiek en ondermijning juist aangepakt als nooit tevoren. Neemt niet weg dat we als stad ons voordeel moeten doen met elk signaal dat wordt gegeven. Laten echter ook de politici in dit programma zelf behoedzaam zijn voor cliëntelisme in het afwegen van het algemeen belang tegen het deelbelang van de betrokken achterban. Voor ons als ChristenUnie geldt dat we een partij zijn van Christenen, voor iedereen. Om elke vorm van belangenverstrengeling te voorkomen kun je beter juist wat ‘strenger’ zijn voor de eigen achterban.

Dat brengt ons bij de Raad. Het programma Opstandeling brengt de raad tot ongekende eensgezindheid. Er lijkt een ‘gemeenschappelijke vijand’ te zijn gevonden. Voor je het weet is er een cordon sanitaire tegen een enkel raadslid. Is dat wat de stad van ons vraagt en wat de stad vooruit helpt? Dat kan niet de bedoeling zijn. Ondertussen worden op andere dossiers harde woorden gebruikt. “Geacht college, jullie zijn mijn stad aan het uitmoorden” twittert een gerespecteerd oud-raadslid van de PvdA. Het gaat om subsidies en we vliegen er weer keihard in, net als bij de Kolkschool, Soweco, de procedures binnen de raad, waar niet eigenlijk. De ChristenUnie wil een oproep doen om welles-nietes standpuntdiscussies te verruilen voor het zoeken naar gezamenlijke belangen. Wij denken dat het de raad hierbij zal helpen als de structuren wat worden ‘vereenvoudigd’ door de verordening op het Raadspresidium en/of het reglement van orde aan te passen. Wij zullen hier in het kader van het BOB-proces met concrete voorstellen op terugkomen.

Soweco is wat ons betreft een mooi voorbeeld waar het bestuur (de wethouders van de zes betrokken gemeenten) en de Raad van Commissarissen mijlenver uit elkaar lagen; maar niettemin –en al of niet knarsetandend– de stap is gezet naar een contourennota met gedeelde uitgangspunten waarin gezamenlijk vooruit wordt gekeken. Standpunten worden ingeruild voor belangen waarmee een ‘vechtscheiding’ voorkomen. Neemt niet weg dat ook in dit dossier vooraf onnodig veel onrust en schade is berokkend vanuit eigen profileringsdrang, door vele geledingen, zelfs door de OR.

En dan komt Corona. Wat de impact hiervan is op het beleid, op de stad, op armoede en financiën, we weten het niet. Zoals ook in de inmiddels verschenen voorjaarsrapportage verwoord (pag. 2 raadsvoorstel): “Maar één ding is zeker; er is veel onzekerheid.” Wij gaan onderstaand op Corona in op basis van onze eigen speerpunten.

Toen de coronacrisis uitbrak lag alle accent op corona en vooral de technische middelen (IC-capaciteit) om de coronapatiënten in leven te houden. Logisch, het was een onzekere situatie en niemand wist waar het heen ging. Patiënten, vooral ouderen, werden geïsoleerd. De familie mocht er hopelijk bij als ze overleden. Het crisisbeleid is achteraf gezien vreemd omdat vanuit de geriatrie al langer bekend is dat ouderen meer opzien tegen de manier waarop ze overlijden, dan tegen het overlijden zelf. Inmiddels weten we ook dat het stopzetten van de reguliere zorg circa tien keer zoveel gezonde levensjaren heeft gekost als dat de coronahulp heeft opgeleverd[1]. De meest kwetsbare groep, onze ouderen dus, sloten we op in verpleegtehuizen. Daar zagen ze vanuit hun raam dat de buurman, die het appartement huurt, gewoon in en uit kan lopen. Maar ouderen in de verzorging werden uit het maatschappelijk leven gesloten. Vanaf 15 juni mogen bewoners van verpleeghuizen weer bezoek ontvangen van meerdere bezoekers, indien het verpleeghuis vrij van corona-besmettingen is. Vanaf 1 juni kunnen ouderen ook weer naar de dagbesteding. Elk verpleeghuis maakt echter zelf een plan voor de aangepaste bezoekregeling, wat leidt tot heel veel maatwerk en/of verschillen. Het is een ingewikkelde puzzel, dat zien wij ook, maar de fractie van de ChristenUnie Almelo vindt dat er meer aandacht moet komen voor de kwaliteit van leven en het “waardig ouder worden”. Eenzaamheid is sowieso een groot probleem. Vrijwilligers die bezoekwerk doen zijn op dit moment niet welkom in het verpleeghuis. Wij roepen de politiek op hier meer aandacht voor te hebben. Gelukkig worden vanaf 1 juli de maatregelen verder versoepeld en lijkt de hoogste nood gelenigd.

Corona is ook een risico voor de vluchtelingenkampen in Griekenland. Kamp Moria op Lesbos is zwaar overbevolkt. Ruim twintigduizend mensen zitten in een kamp dat bedoeld is voor ongeveer drieduizend personen. Eén toilet wordt gedeeld door ruim tweehonderd mensen. In Nederland roepen de maatschappelijke organisaties Stichting Vluchteling, Vluchtelingenwerk Nederland en Defence for Children Nederlandse gemeenten op tot het vormen van een ‘Coalition of the Willing’ om in totaal 500 alleenstaande vluchtelingenkinderen op te vangen. Vele gemeenten sluiten zich aan, waaronder Enschede, Hengelo en Hof van Twente. De fractie van de ChristenUnie heeft schriftelijke vragen gesteld over hoe Almelo hierin staat. De houding is afwachtend, ook omdat het kabinet opvang in Griekenland wil financieren. In middels is duidelijk dat die plannen vooral op papier bestaan[2]. Hoe groot is het draagvlak ik de raad om als Almelo aan te sluiten bij de Coalition of the Willing? Onderzoek toont aan dat tachtig procent van de Nederlanders mensen die vluchten voor oorlog of vervolging wil opvangen[3]. Dat is opvallend hoog. We mogen hopen dat de Almelose Raad een gezonde afspiegeling is van de samenleving. Op dit punt zullen we samen met GroenLinks met een motie komen. Onderzoek toont ook aan dat asielzoekers veel beter integreren dan de meeste Nederlanders denken. Dat asielzoekers als een groot probleem worden gezien is vooral de vrucht van de politiek. Wij betreuren dit ten zeerste en roepen op om anderen te behandelen zoals je zelf behandeld zou willen worden.

De fractie van de ChristenUnie vindt de aandacht voor kerken in coronatijd uit balans. Toen de eerste aandacht van de zorg af was, kreeg vooral de economie aandacht. Zeker, ondernemers hebben het heel zwaar en verdienen aandacht. Maar waar kappers weer mogen knippen, kan een dominee nauwelijks dopen. Waar de horeca weer volstroomt, zitten kerken met veel strengere restricties. In Amsterdam stroomt de dam vol en wordt niet ingegrepen omdat de demonstratie zo belangrijk is. Maar vrijheid van Godsdienst ligt nota bene in de grondwet vast terwijl kerkdiensten zelfs in de openlucht niet mogelijk bleken. Als er maatschappelijke druk wordt uitgeoefend vanuit sectoren die de samenleving belangrijk vindt, heeft dat duidelijk prioriteit. Kerken wordt geadviseerd het vooral rustig aan te doen. Daarmee wordt geen recht gedaan aan het belang van kerkdiensten. Religieuze gemeenschappen hebben maandenlang hun geloof niet actief met elkaar kunnen delen, terwijl samenkomst belangrijk is voor het bemoedigen en aansterken van elkanders en eenieders geloof. Vanaf 1 juni mogen diensten weer worden gehouden met 30 personen, vanaf 1 juli met 100 personen zonder registratie; of met meer als de omstandigheden dit toelaten en protocollen worden gevolgd. In Amsterdam is de vraag naar kerkdiensten in de openlucht gekomen, en ook in Almelo speelt deze vraag bij meerdere kerken. In Den Haag zijn onder de regelgeving van demonstratie, betoging en/of manifestatie al diensten buiten gehouden (Westbroekpark). Graag zien we dit ook in Almelo gebeuren opdat de gemeente weer kan samenkomen. Inmiddels lijkt dat met de nieuwe maatregelen per 1 juli ook te kunnen.

Voor de Coronacrisis was er veel aandacht voor het milieu, denk aan het Programma Aanpak Stikstof en strenge normen rond PFAS. Nu lijkt het milieu ineens naar het tweede of derde plan verdrongen. Toch is met name de huidige droogte een groot probleem. Gelukkig zien ook steeds meer mensen dat. Behalve directe gevolgen voor de natuur (weidevogels, bosbranden) en landbouw (slechtere gewasgroei) geeft dit ook problemen als bodemdaling en zorgen over de hoeveelheid beschikbaar drinkwater. In de Almelose raad speelt een discussie om de afvalstoffenheffing en/of rioolheffing te relateren aan het aantal personen in een huishouden. Eerlijker zou eigenlijk zijn om te kijken naar het daadwerkelijke afval of waterverbruik. Inwoners die hun regenwaterafvoer afkoppelen van het riool en/of vasthouden in de tuin door zo min mogelijk betegeling zouden eigenlijk korting moeten krijgen op de rioolheffing. Daar gaat een positieve stimulans vanuit. Alle beetjes helpen. De fractie van de ChristenUnie wil in deze context een ander voorstel doen. Vergroening van tuinen moet uiteraard worden aangemoedigd (cq. het betegelen van tuinen kan worden ontmoedigd; gevoel van ‘steenschaamte’). We komen aanvullend met een motie om het vasthouden van water via regentonnen te stimuleren.

Er is veel te doen over kortingen op subsidies. Terecht wordt gezegd: Wat is effect van de bezuinigingen? Dat willen wij ook zien. De fractie van de ChristenUnie zou echter nog een stap verder willen gaan: Graag vernemen we niet alleen het effect van het schrappen van het bezuinigde deel; maar idem dito het maatschappelijk effect van het niet bezuinigde deel. Het is bij een subsidie absolute noodzaak dat vooraf heldere afspraken worden gemaakt over wat de gemeente wil bereiken met het verlenen van een subsidie; hoe het ook bijdraagt aan de doelstellingen van de gemeente; en hoe dit wordt gemeten in termen van direct resultaat (output) en maatschappelijke impact (outcome). Het is dan ook even noodzakelijk dat wordt geëvalueerd (1) of de prestatie is geleverd die is afgesproken, (2) of er het gewenste effect is geweest, (3) of het aannemelijk is dat de subsidie heeft bijgedragen aan dit effect, en (4) of er sprake is van doeltreffendheid: dat wil zeggen dat zonder subsidie het effect niet was bereikt. De Algemene wet bestuursrecht (Awb) biedt het wettelijk kader voor subsidiëring en verplicht bestuursorganen zelfs om eens in de vijf jaar verslag te doen van de doeltreffendheid van een subsidieregeling. Vorig jaar heeft onze fractie dit ook al aangekaart bij de behandeling van de Perspectiefnota 2019.

In opdracht van de raad is bijna 10% op de subsidies bezuinigd. Conform onze wens is hierbij niet geschraapt op kleine bedragen maar zijn de waarderingssubsidies in stand gehouden en zijn een aantal ‘grote posten’ bezuinigd conform ook de eerdere moties van de raad. Wij kunnen de haalbaarheid van alle bezuinigingen niet geheel overzien, en hebben ook wel zorgen rond de bibliotheek, de muziekschool, het welzijnswerk en het stadsmuseum, maar hebben vertrouwen in een goede en gedragen uitwerking, net als bij Soweco. Wel zouden we graag zien dat het hele subsidieproces een keer wordt doorgelicht, en dat zo nodig verordeningen worden aangepast. Uitgangspunt moet daarbij zijn de tijdelijkheid van subsidie, de doeltreffendheid (effectief) en de doelmatigheid (efficiënt). Een subsidie die niet doeltreffend is dient in zijn geheel te worden geschrapt. Doelmatigheid (het bereiken van het doel met gebruik van zo weinig mogelijk middelen) vereist dat er vooral wordt bezuinigd op overhead, directeuren en gebouwen. De door Avedan met subsidies opgebouwde algemene reserve van meer dan twee miljoen kan niet. Ons standpunt is hier hetzelfde als bij Regio Twente: terugbetalen! Cultuur, bibliotheek en welzijnswerk zouden ook nog meer in samenhang kunnen worden bekeken. We komen op dit punt met een motie rond de Bibliotheek.

Het college wil de wijksturing door ontwikkelen. Prima, de ChristenUnie waardeert het eigene van wijken en buurten. De gemeente moet alle mogelijkheden benutten om bewoners van buurten (wijken) te betrekken bij zaken die hen raken. Daarmee gaat de ChristenUnie voor specifiek wijkenbeleid, niet alleen voor het Nieuwstraatkwartier, maar voor alle wijken. Een betrokken wijkenbeleid vraagt om het inzetten van ‘wijkambassadeurs’. Dit zijn inwoners die met beide benen in de buurt staan en een makkelijke toegang hebben tot ambtenaren, raadsleden en wethouders. De ChristenUnie wil wijken/buurten eigen verantwoordelijkheid geven, ondersteund met eigen budgetten. De kracht van de buurt is daarbij uitgangspunt. Buurtplatforms, wijkorganen en/of coöperaties worden gefaciliteerd om hun belangen-vertegenwoordigende rol te kunnen vervullen. Voorwaarde is wel dat er een duidelijk draagvlak voor de vereniging in de wijk moet worden aangetoond. Voor een degelijk beleid is het noodzakelijk beleidsvrijheid te geven om kleine projecten slagvaardig te kunnen aanpakken.

De ChristenUnie fractie hoopt van harte dat er tussen raad, college en maatschappelijke partners een nieuwe samenwerking en rolverdeling ontstaat waarbij eigen profilering opzij wordt gezet voor het algemeen belang, die waarborgt dat het perspectief voor alle inwoners verbetert en dat er in ieder geval voor de kwetsbare inwoners van Almelo sprake is van sociale stijging.

De ChristenUnie fractie wenst raad, college en ambtelijke organisatie daarbij Gods zegen toe.

Fractie ChristenUnie

Wouter Teeuw & Jeanet Buikema